Thừa kế theo di chúc miệng: điều kiện hợp pháp là gì?
Thừa kế theo di chúc miệng là hình thức lập di chúc đặc biệt được áp dụng trong các tình huống khẩn cấp khi người lập di chúc không thể để lại văn bản. Tuy nhiên, để di chúc miệng có hiệu lực pháp lý, cần đáp ứng đầy đủ các điều kiện theo quy định của Bộ luật Dân sự. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp thông tin chi tiết và dễ hiểu nhất về loại hình thừa kế đặc biệt này.
Di chúc miệng là hình thức di chúc do người để lại di sản thể hiện ý chí miệng của mình trước sự chứng kiến của người khác trong trường hợp tính mạng bị đe dọa nghiêm trọng và không thể lập di chúc bằng văn bản.
Theo Điều 629 Bộ luật Dân sự 2015, chỉ trong trường hợp người lập di chúc không thể lập được di chúc bằng văn bản do tình thế cấp bách (như: tai nạn, bệnh nặng, thiên tai…) thì di chúc miệng mới được công nhận hợp pháp.
2. Điều kiện hợp pháp để thừa kế theo di chúc miệng
2.1. Tình huống cấp thiết
Người lập di chúc miệng phải rơi vào trường hợp tính mạng bị cái chết đe dọa mà không thể lập được di chúc bằng văn bản. Đây là yếu tố tiên quyết để di chúc miệng được pháp luật thừa nhận.
2.2. Có ít nhất hai người làm chứng
Người làm chứng phải:
Từ đủ 18 tuổi trở lên, có năng lực hành vi dân sự đầy đủ
Không thuộc các đối tượng bị cấm làm chứng theo Điều 630 Bộ luật Dân sự, ví dụ: người thừa kế, người có quyền lợi liên quan
>>> Xem thêm: Thủ tục công chứng giấy tờ tùy thân tại văn phòng công chứng diễn ra thế nào?
2.3. Nội dung di chúc phải được ghi lại
Trong vòng 5 ngày làm việc kể từ thời điểm người lập di chúc miệng thể hiện ý chí, người làm chứng phải ghi chép lại bằng văn bản và ký tên.
Văn bản này sau đó phải được công chứng, chứng thực hoặc được tòa án công nhận thì mới có giá trị pháp lý như một di chúc hợp pháp.
2.4. Di chúc miệng mất hiệu lực nếu người lập di chúc sống quá 3 tháng
Nếu sau khi lập di chúc miệng, người để lại di sản vẫn còn sống quá 3 tháng và có khả năng lập di chúc bằng văn bản thì di chúc miệng sẽ mất hiệu lực.
3. Ví dụ minh họa thực tế thừa kế theo di chúc miệng
Trường hợp 1: Ông B bị tai nạn giao thông nghiêm trọng và biết mình không qua khỏi. Trên đường tới bệnh viện, ông B nói với hai người hàng xóm rằng muốn để lại căn nhà cho con trai út. Hai người này sau đó ghi lại lời ông B và ký tên xác nhận.
→ Trong trường hợp ông B mất sau đó, nếu văn bản được lập đúng quy trình và chứng thực, thì con trai út có thể thừa kế tài sản theo di chúc miệng.
Trường hợp 2: Bà H bị đột quỵ, tưởng chừng không qua khỏi nên dặn con gái cả rằng sẽ để lại mảnh đất cho cháu ngoại. Sau đó, bà H hồi phục hoàn toàn và sống thêm 1 năm nhưng không lập lại di chúc bằng văn bản.
→ Theo quy định pháp luật, di chúc miệng mất hiệu lực vì bà H sống quá 3 tháng sau khi lập di chúc và có đủ điều kiện để lập văn bản nhưng không thực hiện.
4. Căn cứ pháp lý thừa kế theo di chúc miệng
Điều 629 – Bộ luật Dân sự 2015: Về điều kiện lập di chúc miệng
Điều 630 – Bộ luật Dân sự 2015: Về di chúc hợp pháp
Điều 645 – Bộ luật Dân sự 2015: Về hiệu lực của di chúc
Khó xác minh nếu người làm chứng không trung thực hoặc đã qua đời
Dễ xảy ra tranh chấp do thiếu chứng cứ cụ thể
Không có công chứng hoặc chứng thực kịp thời nên khó được pháp luật công nhận
Dễ bị vô hiệu nếu không tuân thủ đúng thời hạn và quy trình theo luật
Kết luận
Thừa kế theo di chúc miệng là giải pháp tình huống trong những trường hợp bất khả kháng, nhưng để có hiệu lực pháp lý, cần tuân thủ đầy đủ điều kiện về nhân chứng, nội dung và thủ tục pháp lý. Di chúc miệng hợp lệ có thể giúp người lập di chúc bảo đảm nguyện vọng cuối cùng của mình được thực hiện đúng pháp luật.
Nếu bạn đang gặp tình huống thừa kế có yếu tố di chúc miệng hoặc cần tư vấn xác minh hiệu lực của di chúc, hãy liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ qua số 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để được hỗ trợ tận tình, chính xác và đầy đủ nhất theo đúng quy định pháp luật.
>>> Xem thêm: Những quy định pháp lý nào điều chỉnh biểu phí công chứng tại Việt Nam?
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
