Công chứng ngoài trụ sở đối với văn bản thỏa thuận phân chia tài sản
Trong thực tiễn giải quyết các quan hệ tài sản, đặc biệt là tài sản chung của vợ chồng, đồng thừa kế hoặc các đồng sở hữu, văn bản thỏa thuận phân chia tài sản đóng vai trò pháp lý quan trọng. Tuy nhiên, không phải lúc nào các bên cũng có thể trực tiếp đến trụ sở tổ chức hành nghề công chứng để ký kết. Chính vì vậy, công chứng ngoài trụ sở phân chia tài sản trở thành một giải pháp linh hoạt, đáp ứng nhu cầu thực tế của người dân, nhưng đồng thời cũng đặt ra nhiều yêu cầu chặt chẽ về điều kiện, trình tự và trách nhiệm pháp lý.
Văn bản thỏa thuận phân chia tài sản là văn bản ghi nhận sự thống nhất ý chí của các chủ thể có quyền đối với tài sản chung về việc xác định phần quyền sở hữu, sử dụng của từng người. Văn bản này thường được lập trong các trường hợp:
Phân chia tài sản chung của vợ chồng trong thời kỳ hôn nhân
Phân chia di sản thừa kế giữa các đồng thừa kế
Phân chia tài sản chung của các đồng sở hữu
Theo quy định pháp luật dân sự, để bảo đảm giá trị pháp lý và khả năng thực thi, văn bản này thường phải được công chứng, đặc biệt khi liên quan đến quyền sử dụng đất, nhà ở hoặc tài sản có giá trị lớn.
2. Pháp luật quy định thế nào về công chứng ngoài trụ sở?
Theo quy định của Luật Công chứng hiện hành, công chứng viên được phép thực hiện công chứng ngoài trụ sở trong những trường hợp người yêu cầu công chứng không thể đến trụ sở vì lý do chính đáng.
Khoản quy định liên quan xác định rõ: “Việc công chứng có thể được thực hiện ngoài trụ sở tổ chức hành nghề công chứng trong trường hợp người yêu cầu công chứng là người già yếu, không thể đi lại, đang điều trị tại cơ sở y tế hoặc có lý do khách quan khác.”
Như vậy, công chứng ngoài trụ sở phân chia tài sản là hợp pháp nếu đáp ứng đủ điều kiện và được thực hiện đúng trình tự pháp luật.
3. Khi nào được công chứng ngoài trụ sở đối với thỏa thuận phân chia tài sản?
Trong thực tiễn, công chứng ngoài trụ sở đối với văn bản thỏa thuận phân chia tài sản thường phát sinh trong các trường hợp:
Một hoặc nhiều bên là người cao tuổi, sức khỏe yếu
Người ký đang điều trị tại bệnh viện, cơ sở chăm sóc y tế
Các bên cư trú tại nhiều địa điểm khác nhau, việc di chuyển gặp khó khăn
Trường hợp khẩn cấp cần lập văn bản để bảo đảm quyền lợi tài sản
Tuy nhiên, việc công chứng ngoài trụ sở không phải là quyền đương nhiên, mà phụ thuộc vào đánh giá của công chứng viên về tính hợp pháp và an toàn pháp lý của giao dịch.
4. Những yêu cầu pháp lý đặc thù khi công chứng ngoài trụ sở phân chia tài sản
So với công chứng tại văn phòng, công chứng ngoài trụ sở đối với văn bản thỏa thuận phân chia tài sản đòi hỏi sự thận trọng cao hơn, đặc biệt ở các khía cạnh sau:
4.1. Kiểm tra năng lực hành vi dân sự
Công chứng viên phải trực tiếp xác minh tình trạng nhận thức, khả năng làm chủ hành vi của từng người ký. Trường hợp có dấu hiệu hạn chế năng lực, công chứng viên có quyền từ chối công chứng để tránh rủi ro tranh chấp sau này.
4.2. Bảo đảm sự tự nguyện, không bị ép buộc
Việc ký kết ngoài trụ sở tiềm ẩn nguy cơ tác động tâm lý, gây áp lực từ người thân hoặc bên có lợi ích. Công chứng viên phải đánh giá độc lập ý chí của từng bên tại thời điểm ký.
4.3. Kiểm tra giấy tờ chứng minh quyền sở hữu, sử dụng tài sản
Đối với tài sản là nhà đất, hồ sơ pháp lý phải đầy đủ, rõ ràng, không có dấu hiệu tranh chấp, kê biên hoặc hạn chế giao dịch.
5. Rủi ro pháp lý thường gặp khi công chứng ngoài trụ sở phân chia tài sản
Nếu không tuân thủ chặt chẽ quy trình, công chứng ngoài trụ sở phân chia tài sản có thể phát sinh các rủi ro như:
Văn bản bị yêu cầu tuyên vô hiệu do người ký không đủ năng lực hành vi
Tranh chấp về việc bị lừa dối, ép buộc khi ký
Khiếu nại, tố cáo trách nhiệm của công chứng viên
Văn bản không được cơ quan có thẩm quyền chấp nhận khi thực hiện thủ tục tiếp theo
Đây là lý do vì sao công chứng viên thường cân nhắc rất kỹ trước khi chấp nhận yêu cầu công chứng ngoài trụ sở đối với loại văn bản này.
6. Trách nhiệm của công chứng viên trong trường hợp công chứng ngoài trụ sở
Trong công chứng ngoài trụ sở phân chia tài sản, trách nhiệm nghề nghiệp của công chứng viên được đặt ra ở mức cao hơn bình thường. Công chứng viên phải:
Trực tiếp thực hiện toàn bộ quá trình công chứng
Ghi nhận rõ lý do công chứng ngoài trụ sở trong lời chứng
Chịu trách nhiệm về tính xác thực của việc ký kết
Bồi thường thiệt hại nếu có lỗi nghề nghiệp gây hậu quả
Việc này nhằm bảo đảm cân bằng giữa tính linh hoạt của dịch vụ và sự an toàn pháp lý cho các bên.
7. Người dân cần lưu ý gì khi yêu cầu công chứng ngoài trụ sở phân chia tài sản?
Để hạn chế rủi ro, người dân nên:
Chuẩn bị đầy đủ hồ sơ pháp lý về tài sản
Chủ động cung cấp thông tin trung thực về tình trạng sức khỏe, năng lực hành vi
Thống nhất rõ nội dung phân chia trước khi công chứng viên đến làm việc
Lựa chọn tổ chức hành nghề công chứng uy tín, có kinh nghiệm xử lý công chứng ngoài trụ sở
Kết luận
Công chứng ngoài trụ sở phân chia tài sản là cơ chế pháp lý cần thiết, đáp ứng nhu cầu thực tế của người dân trong nhiều hoàn cảnh đặc thù. Tuy nhiên, đây cũng là hoạt động tiềm ẩn rủi ro cao nếu không được thực hiện đúng quy định và chuẩn mực nghề nghiệp. Việc hiểu đúng pháp luật, tuân thủ quy trình và lựa chọn công chứng viên có trách nhiệm là yếu tố then chốt để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các bên liên quan.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
