Đặt cọc khi mua bán nhà đất là biện pháp phổ biến, nhưng không ít trường hợp bên bán lại không đủ điều kiện pháp lý để giao dịch. Khi đó, người mua hoàn toàn có quyền đòi lại tiền đặt cọc và yêu cầu bồi thường theo quy định của pháp luật. Bài viết phân tích cơ sở pháp lý, cách xử lý và ví dụ thực tế để người đọc nắm rõ quyền lợi của mình.
>>> Xem thêm: Cần xác minh tính pháp lý của văn bản? Hãy đến văn phòng công chứng.
1. Cơ sở pháp lý về đặt cọc theo BLDS 2015

Điều 328 Bộ luật Dân sự 2015 quy định
Đặt cọc là việc một bên giao cho bên kia một khoản tiền nhằm bảo đảm giao kết hoặc thực hiện hợp đồng.
Nếu bên nhận đặt cọc từ chối giao kết hoặc không đủ điều kiện để giao kết thì phải trả lại tiền đặt cọc và bồi thường một khoản tương đương giá trị cọc, trừ khi các bên có thỏa thuận khác.
Như vậy, việc bên bán không đủ điều kiện pháp lý để bán tài sản chính là hành vi không thể thực hiện hợp đồng, thuộc trường hợp phải hoàn trả cọc và chịu phạt cọc.
>>> Xem thêm: Tối ưu thời gian, tăng hiệu quả công việc với Văn phòng công chứng thứ 7 chủ nhật.
2. Thế nào là “không đủ điều kiện pháp lý” để bán nhà đất
Bên bán bị xem là không đủ điều kiện pháp lý khi thuộc một trong các trường hợp
-
Sổ đỏ đang thế chấp tại ngân hàng và không được giải chấp.
-
Đất đang bị kê biên để thi hành án.
-
Đất vướng tranh chấp hoặc bị đóng băng pháp lý.
-
Đất chưa đủ điều kiện tách thửa hoặc chuyển nhượng theo Luật Đất đai.
-
Đất thuộc quy hoạch, không được phép giao dịch.
-
Chủ đất không phải là người đứng tên hoặc không có giấy ủy quyền hợp lệ.
Trong các trường hợp trên, việc giao dịch là không thể thực hiện, nên bên bán phải chịu trách nhiệm về việc làm mất mục đích đặt cọc của bên mua.
3. Quyền đòi lại tiền đặt cọc khi bên bán vi phạm

Khi phát hiện bên bán không đủ điều kiện pháp lý, người mua có các quyền sau
-
Yêu cầu hoàn trả toàn bộ số tiền đặt cọc đã giao.
-
Yêu cầu phạt cọc tương đương số tiền đặt cọc theo Điều 328 BLDS 2015.
-
Yêu cầu bồi thường thiệt hại nếu chứng minh được thiệt hại phát sinh như chi phí đi lại, công chứng, kiểm tra pháp lý.
Người mua không phải chứng minh lỗi mà chỉ cần chứng minh bên bán không đủ điều kiện để ký hoặc thực hiện hợp đồng.
>>> Xem thêm: Tiết kiệm công sức, chọn Công chứng ngoài trụ sở.
4. Cách xử lý để đòi lại tiền đặt cọc
Người mua nên thực hiện theo các bước
-
Thu thập chứng cứ như hợp đồng đặt cọc, tin nhắn, sao kê chuyển khoản.
-
Kiểm tra pháp lý thực tế của tài sản qua văn phòng đăng ký đất đai.
-
Gửi văn bản yêu cầu bên bán trả cọc và phạt cọc trong thời hạn nhất định.
-
Nếu bên bán không hợp tác, nộp đơn khởi kiện ra tòa án yêu cầu
hoàn trả cọc
phạt cọc
bồi thường thiệt hại (nếu có).
Việc khởi kiện thường thuận lợi vì pháp luật bảo vệ người mua trong trường hợp bên bán không thể giao dịch.
>>> Xem thêm: Làm thế nào để hủy bỏ hiệu lực của văn bản Công chứng ủy quyền?
5. Ví dụ thực tế sổ đỏ đang thế chấp không thể giải chấp
Anh N đặt cọc 200 triệu để mua một thửa đất tại quận H. Hai bên hẹn 30 ngày sẽ ký hợp đồng công chứng. Sau khi đặt cọc, anh N kiểm tra thì phát hiện sổ đỏ đang được thế chấp tại ngân hàng và chủ đất không có khả năng giải chấp do nợ xấu.
Sau nhiều lần yêu cầu, chủ đất vẫn không xuất trình được giấy giải chấp hoặc văn bản đồng ý của ngân hàng.
Anh N lập tức gửi văn bản yêu cầu trả lại 200 triệu và phạt cọc thêm 200 triệu. Chủ đất không đồng ý nên anh N nộp đơn khởi kiện. Tòa án xác định bên bán không đủ điều kiện pháp lý để bán nên buộc trả lại toàn bộ 400 triệu cho anh N.
>>> Xem thêm: Mẫu hợp đồng cho thuê nhà giúp bạn tiết kiệm thời gian và chi phí.
6. Lời khuyên cho người mua khi đặt cọc nhà đất
-
Kiểm tra pháp lý sổ đỏ trước khi chuyển tiền đặt cọc.
-
Yêu cầu đưa điều khoản phạt cọc rõ ràng vào hợp đồng.
-
Chỉ đặt cọc khi gặp trực tiếp chủ đất và xem giấy tờ gốc.
-
Hạn chế đặt cọc cho môi giới hoặc người trung gian không có ủy quyền.
7. Kết luận
Bên bán không đủ điều kiện pháp lý để giao dịch như sổ đỏ đang thế chấp, đất tranh chấp hoặc bị kê biên là căn cứ rõ ràng để người mua đòi lại tiền đặt cọc và yêu cầu phạt cọc theo Điều 328 BLDS 2015. Để bảo vệ quyền lợi, người mua cần kiểm tra pháp lý kỹ lưỡng, lưu lại chứng cứ và chủ động xử lý khi phát hiện rủi ro.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Các bài viết liên quan:
>>> Công chứng giấy ủy quyền nhận tiền bị sai thông tin – Cách xử lý theo quy định
>>> Thủ tục góp vốn bằng nhà đất trong công ty TNHH như thế nào?
>>> Phí công chứng hợp đồng chuyển nhượng mua bán nhà đất hết bao nhiêu tiền?
>>> Quy trình 54 công chứng văn bản chấm dứt hợp đồng, giao dịch được thực hiện thế nào?
>>> Khi nào được công chứng tại nhà? Tại Hà Nội, có văn phòng công chứng nào cung cấp dịch vụ công chứng tại nhà không?
VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ
Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà
- Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
- Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
- Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
- Hotline: 0966.22.7979
- Email: ccnguyenhue165@gmail.com












