Rủi ro khi không công chứng hợp đồng vay tài chính đúng quy định
Trong bối cảnh nhu cầu vay vốn ngày càng phổ biến, nhiều người lựa chọn vay từ ngân hàng, tổ chức tài chính hoặc cá nhân. Tuy nhiên, không ít trường hợp chỉ thỏa thuận bằng giấy viết tay hoặc hợp đồng sơ sài mà không tiến hành công chứng hợp đồng vay tài chính. Điều này tiềm ẩn nhiều rủi ro về pháp lý và tranh chấp sau này. Bài viết dưới đây sẽ phân tích các rủi ro, căn cứ pháp luật liên quan, đồng thời minh họa bằng tình huống thực tế để bạn đọc thấy rõ tầm quan trọng của công chứng.
1. Cơ sở pháp lý về công chứng hợp đồng vay tài chính
Một số quy định pháp luật mới nhất cần lưu ý:
Bộ luật Dân sự 2015:
Điều 463: Hợp đồng vay tài sản.
Điều 466: Nghĩa vụ trả nợ.
Điều 468: Lãi suất vay.
Điều 317 – 321: Thế chấp tài sản để bảo đảm cho khoản vay.
Luật Công chứng 2014 (sửa đổi, bổ sung năm 2020): Điều 5 quy định văn bản công chứng có hiệu lực thi hành, giá trị chứng cứ; Điều 40 quy định trách nhiệm giải thích, xác nhận của công chứng viên.
Luật Các tổ chức tín dụng 2010 (sửa đổi, bổ sung năm 2017, 2022): Điều 98 – 100 quy định về hợp đồng tín dụng.
Luật Đất đai 2013 (sửa đổi, bổ sung năm 2023): Khoản 3 Điều 188 bắt buộc công chứng hợp đồng thế chấp quyền sử dụng đất.
Luật Nhà ở 2014 (sửa đổi, bổ sung năm 2023): Điều 122 bắt buộc công chứng hợp đồng thế chấp nhà ở.
→ Theo đó, trong trường hợp hợp đồng vay tài chính có tài sản bảo đảm, việc công chứng là bắt buộc; nếu không thực hiện đúng quy định, hợp đồng có nguy cơ vô hiệu hoặc không được pháp luật bảo vệ.
2. Rủi ro pháp lý khi không công chứng hợp đồng vay tài chính
2.1. Hợp đồng có nguy cơ vô hiệu
Theo Điều 117 Bộ luật Dân sự 2015, giao dịch dân sự vô hiệu nếu không tuân thủ hình thức do luật quy định. Khi tài sản bảo đảm như nhà, đất, xe… bắt buộc công chứng mà không thực hiện, hợp đồng vay có thể bị tuyên vô hiệu toàn bộ hoặc một phần.
2.2. Khó chứng minh trước Tòa
Nếu không công chứng, hợp đồng vay tài chính chỉ là giấy tờ viết tay, khi xảy ra tranh chấp, tòa án có thể không công nhận do thiếu giá trị pháp lý. Người cho vay sẽ gặp khó khăn trong việc thu hồi nợ.
2.3. Rủi ro về tài sản bảo đảm
Trường hợp bên vay dùng tài sản để thế chấp nhưng không công chứng, giao dịch thế chấp không có hiệu lực đối kháng với bên thứ ba theo Điều 297 BLDS 2015. Điều này đồng nghĩa, khi tài sản bị chuyển nhượng cho người khác, bên cho vay sẽ không được bảo vệ quyền lợi.
Không công chứng dẫn đến việc thiếu sự kiểm tra, xác nhận từ công chứng viên. Đây là kẽ hở cho những hành vi gian lận như sử dụng giấy tờ giả, tài sản đang tranh chấp, tài sản đã thế chấp nhiều nơi.
3. Ví dụ minh họa thực tế về công chứng hợp đồng vay tài chính
Anh H cho bạn vay 500 triệu đồng để mở cửa hàng kinh doanh. Hai bên chỉ viết giấy tay, có chữ ký nhưng không công chứng. Sau đó, người bạn không trả nợ, còn bán mảnh đất đã thế chấp cho anh H cho người khác. Khi khởi kiện ra Tòa, hợp đồng vay không được công nhận do thiếu công chứng, giao dịch thế chấp cũng không có hiệu lực. Kết quả, anh H vừa mất tiền, vừa không thể đòi lại tài sản. → Bài học: Việc không công chứng có thể khiến hợp đồng không được bảo vệ, bên cho vay mất cả vốn lẫn tài sản.
4. Lợi ích khi công chứng hợp đồng vay tài chính
4.1. Bảo đảm tính pháp lý
Công chứng giúp hợp đồng có hiệu lực thi hành, được pháp luật công nhận.
4.2. Phòng tránh tranh chấp
Công chứng viên kiểm tra tính hợp pháp, hợp lệ của giấy tờ, giảm nguy cơ hợp đồng vô hiệu.
4.3. Bảo vệ quyền lợi các bên
Nếu bên vay không trả nợ, bên cho vay có cơ sở pháp lý để khởi kiện hoặc yêu cầu cơ quan thi hành án xử lý tài sản bảo đảm.
4.4. Minh bạch và an toàn
Công chứng đảm bảo tính minh bạch, ngăn chặn hành vi gian lận, giả mạo giấy tờ.
5. Lưu ý khi công chứng hợp đồng vay tài chính
Chuẩn bị đầy đủ giấy tờ nhân thân, giấy tờ chứng minh tài sản bảo đảm.
Đảm bảo hợp đồng ghi rõ lãi suất, thời hạn, phương thức trả nợ theo Điều 468 BLDS 2015.
Nếu tài sản thuộc sở hữu chung (vợ chồng, hộ gia đình) phải có sự đồng ý, chữ ký của tất cả đồng sở hữu.
Thực hiện công chứng tại phòng/văn phòng công chứng hợp pháp theo Luật Công chứng 2014.
>>> Xem thêm: Bỏ túi mẹo tính nhanh Phí công chứng chính xác.
Kết luận
Không thực hiện công chứng hợp đồng vay tài chính theo đúng quy định pháp luật sẽ dẫn đến nhiều rủi ro, từ việc hợp đồng vô hiệu, khó đòi nợ đến nguy cơ mất tài sản bảo đảm. Để đảm bảo quyền lợi, các bên cần tuân thủ đúng quy trình công chứng, chuẩn bị đầy đủ hồ sơ và ký kết hợp đồng minh bạch. Đây là bước quan trọng giúp phòng tránh tranh chấp, đảm bảo an toàn trong các giao dịch vay vốn.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
