Trong hoạt động của doanh nghiệp, đặc biệt là công ty cổ phần, việc chuyển nhượng cổ phần diễn ra khá phổ biến. Tuy nhiên, không ít trường hợp khi thực hiện công chứng hợp đồng chuyển nhượng cổ phần, công chứng viên từ chối công chứng. Điều này khiến các bên băn khoăn về nguyên nhân và hướng giải quyết. Bài viết dưới đây sẽ phân tích căn cứ pháp lý mới nhất, các trường hợp bị từ chối công chứng hợp đồng chuyển nhượng cổ phần, và gợi ý giải pháp xử lý thực tế.
1. Căn cứ pháp lý về công chứng hợp đồng chuyển nhượng cổ phần
Việc công chứng hợp đồng chuyển nhượng cổ phần được điều chỉnh bởi nhiều văn bản pháp luật, bao gồm:
Luật Doanh nghiệp 2020.
Luật Công chứng 2014 (sửa đổi, bổ sung năm 2023).
Bộ luật Dân sự 2015.
Nghị định 01/2021/NĐ-CP về đăng ký doanh nghiệp.
Theo Điều 126 Luật Doanh nghiệp 2020, cổ đông có quyền tự do chuyển nhượng cổ phần của mình, trừ một số trường hợp bị hạn chế. Hợp đồng chuyển nhượng cổ phần có thể được lập bằng văn bản và không bắt buộc phải công chứng. Tuy nhiên, nếu các bên có nhu cầu bảo đảm giá trị pháp lý cao hơn thì có thể yêu cầu công chứng.
Theo Điều 5 Luật Công chứng 2014, công chứng viên có quyền từ chối công chứng nếu hợp đồng, giao dịch vi phạm điều cấm của luật, trái đạo đức xã hội hoặc không đủ điều kiện theo quy định.
2. Các trường hợp bị từ chối công chứng hợp đồng chuyển nhượng cổ phần
2.1. Hợp đồng chuyển nhượng vi phạm điều cấm của pháp luật
Cổ phần thuộc sở hữu của cổ đông sáng lập trong 3 năm kể từ ngày công ty được cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, trừ trường hợp chuyển nhượng cho cổ đông sáng lập khác hoặc được Đại hội đồng cổ đông chấp thuận (Điều 120 Luật Doanh nghiệp 2020).
Chuyển nhượng cổ phần cho đối tượng không đủ điều kiện theo quy định của pháp luật chuyên ngành (ví dụ: lĩnh vực ngân hàng, chứng khoán, bảo hiểm có quy định hạn chế).
2.2. Chủ thể tham gia không có năng lực hành vi dân sự đầy đủ
Theo Điều 117 Bộ luật Dân sự 2015, giao dịch dân sự chỉ có hiệu lực khi người tham gia có đầy đủ năng lực hành vi. Nếu một bên bị mất hoặc hạn chế năng lực hành vi thì công chứng viên có quyền từ chối công chứng.
2.3. Hồ sơ công chứng không đầy đủ hoặc không hợp lệ
Thiếu giấy tờ chứng minh tư cách cổ đông (Giấy chứng nhận cổ phần hoặc sổ đăng ký cổ đông).
Thiếu CMND/CCCD, hộ chiếu còn hiệu lực.
Thiếu nghị quyết hoặc biên bản chấp thuận của Đại hội đồng cổ đông (nếu thuộc trường hợp phải được thông qua).
2.4. Hợp đồng chuyển nhượng có dấu hiệu giả tạo, ép buộc hoặc gian dối
Nếu phát hiện hợp đồng nhằm che giấu giao dịch khác (ví dụ: cho vay nặng lãi nhưng ngụy trang thành chuyển nhượng cổ phần), hoặc có dấu hiệu bị ép buộc, giả mạo chữ ký, công chứng viên sẽ từ chối công chứng.
>>> Xem thêm: Đừng để thủ tục phức tạp làm bạn mệt mỏi, hãy chọn Dịch vụ làm sổ đỏ.
3. Trách nhiệm và quyền hạn của công chứng viên khi từ chối công chứng hợp đồng chuyển nhượng cổ phần
Theo Điều 7 Luật Công chứng 2014, công chứng viên có trách nhiệm:
Giải thích rõ lý do từ chối công chứng cho người yêu cầu.
Lập văn bản ghi nhận việc từ chối nếu người yêu cầu.
Chỉ được từ chối trong phạm vi có căn cứ pháp luật.
Người dân nếu cho rằng việc từ chối không thỏa đáng có quyền khiếu nại đến Trưởng Văn phòng công chứng hoặc cơ quan quản lý nhà nước về công chứng (Điều 68 Luật Công chứng 2014).
4. Người dân cần làm gì khi bị từ chối công chứng hợp đồng chuyển nhượng cổ phần?
Để giải quyết tình huống bị từ chối công chứng, người dân có thể:
Kiểm tra tính hợp pháp của việc chuyển nhượng: xem xét có thuộc trường hợp bị hạn chế theo Điều 120 Luật Doanh nghiệp 2020 hay không.
Chuẩn bị đầy đủ hồ sơ pháp lý: giấy tờ chứng minh quyền sở hữu cổ phần, giấy tờ nhân thân, nghị quyết của Đại hội đồng cổ đông nếu cần.
Yêu cầu công chứng viên giải thích rõ lý do từ chối để có căn cứ xử lý.
Thực hiện công chứng tại tổ chức hành nghề công chứng khác nếu cho rằng lý do từ chối chưa phù hợp.
>>> Xem thêm: Những lợi ích khi thực hiện Công chứng đúng quy định.
5. Ví dụ minh họa thực tế về từ chối công chứng
Năm 2024, ông A là cổ đông sáng lập của Công ty X (thành lập chưa đủ 3 năm). Ông A ký hợp đồng chuyển nhượng cổ phần cho một cá nhân ngoài công ty và yêu cầu công chứng. Công chứng viên đã từ chối công chứng hợp đồng chuyển nhượng cổ phần vì theo Điều 120 Luật Doanh nghiệp 2020, cổ đông sáng lập chỉ được chuyển nhượng cổ phần cho người ngoài sau 3 năm kể từ ngày công ty được cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, trừ khi được Đại hội đồng cổ đông chấp thuận.
Kết luận
Việc từ chối công chứng hợp đồng chuyển nhượng cổ phần không phải là tùy tiện mà phải dựa trên căn cứ pháp luật rõ ràng. Người dân cần nắm rõ các trường hợp hạn chế chuyển nhượng cổ phần, chuẩn bị đầy đủ hồ sơ và lựa chọn phương án phù hợp trước khi công chứng. Trong trường hợp bị từ chối không hợp lý, người dân hoàn toàn có quyền khiếu nại để bảo vệ lợi ích hợp pháp của mình.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ:Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy:Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
