Lấn chiếm đất ở: Những rủi ro và cách bảo vệ quyền lợi hợp pháp

Trong bối cảnh đô thị hóa nhanh chóng, tình trạng lấn chiếm đất ở diễn ra ngày càng phổ biến. Đây là hành vi vi phạm pháp luật, không chỉ gây ảnh hưởng đến quyền lợi của người sử dụng đất hợp pháp mà còn tiềm ẩn nhiều rủi ro pháp lý cho người lấn chiếm. Bài viết dưới đây sẽ phân tích cụ thể về lấn chiếm đất ở, những hậu quả pháp lý và cách bảo vệ quyền lợi hợp pháp.

>>> Xem thêm: Vì sao doanh nghiệp nên hợp tác lâu dài với văn phòng công chứng?

📌 Lấn chiếm đất ở là gì?

Theo khoản 1 Điều 3 Nghị định 91/2019/NĐ-CP:
👉 “Lấn đất là việc người sử dụng đất tự chuyển dịch mốc giới hoặc tự ý sử dụng diện tích đất chưa được giao, cho thuê để mở rộng diện tích đất của mình. Chiếm đất là việc sử dụng đất mà không được cơ quan nhà nước có thẩm quyền giao đất, cho thuê đất hoặc cho phép.”

Từ đó, có thể hiểu: Lấn chiếm đất ở là việc cá nhân, tổ chức tự ý xây dựng, sử dụng trái phép một phần hoặc toàn bộ diện tích đất ở thuộc quyền quản lý, sử dụng hợp pháp của người khác hoặc của Nhà nước.

⚖️ Căn cứ pháp lý liên quan đến lấn chiếm đất ở

• Luật Đất đai 2013: Điều 12 (các hành vi bị nghiêm cấm), Điều 166 (quyền của người sử dụng đất), Điều 203 (giải quyết tranh chấp đất đai).

• Nghị định 91/2019/NĐ-CP: Quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai.

• Bộ luật Dân sự 2015: Điều 175 (ranh giới bất động sản liền kề), Điều 164 – 170 (quyền sở hữu, chiếm hữu).

• Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017): Điều 228 (tội vi phạm các quy định về sử dụng đất đai).

>>> Xem thêm: Tiết kiệm công sức với dịch vụ làm sổ đỏ trọn gói uy tín tại Hà Nội

🚨 Rủi ro pháp lý khi lấn chiếm đất ở

 Xử phạt hành chính đối với hành vi lấn chiếm đất ở

Theo Điều 14 Nghị định 91/2019/NĐ-CP, mức phạt cụ thể:

• Lấn chiếm đất ở tại nông thôn: phạt từ 5 – 10 triệu đồng.

• Lấn chiếm đất ở tại đô thị: phạt từ 10 – 20 triệu đồng.

👉 Ngoài tiền phạt, người vi phạm phải tháo dỡ công trình trái phép, trả lại đất và nộp lại số lợi bất hợp pháp có được.

 Truy cứu trách nhiệm hình sự khi lấn chiếm đất ở

Theo Điều 228 BLHS 2015:

• Người tái phạm hoặc gây hậu quả nghiêm trọng có thể bị phạt tiền từ 50 – 500 triệu đồng,

• Hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.

🏡 Ví dụ minh họa thực tế

📌 Trường hợp 1: Ông A tại Hà Nội xây thêm phần nhà lấn sang 15m² đất của hàng xóm. Sau khi hòa giải không thành, Tòa án tuyên buộc ông A phải tháo dỡ phần công trình vi phạm và bồi thường thiệt hại.

📌 Trường hợp 2: Bà B tự ý dựng ki-ốt bán hàng trên vỉa hè trước nhà (thuộc đất công cộng). Bà B bị UBND quận xử phạt 15 triệu đồng và buộc tháo dỡ toàn bộ ki-ốt.

>>> Xem thêm: Cập nhật quy định mới về phí công chứng khi ký hợp đồng vay mượn tài sản

🛠️ Cách bảo vệ quyền lợi hợp pháp khi bị lấn chiếm đất ở

 Thu thập chứng cứ chứng minh quyền sử dụng đất

Người dân cần chuẩn bị:

• Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ).

• Giấy tờ mua bán, thừa kế, tặng cho hợp pháp.

• Hình ảnh, biên bản, nhân chứng xác nhận hành vi lấn chiếm.

 Yêu cầu hòa giải tại UBND cấp xã

Theo Điều 202 Luật Đất đai 2013, tranh chấp đất ở phải qua bước hòa giải tại UBND xã/phường. Nếu hòa giải thành, hai bên sẽ thống nhất giải pháp. Nếu không thành, sẽ chuyển lên cấp cao hơn.

 Khởi kiện ra Tòa án nhân dân

Khi hòa giải không thành, người dân có thể khởi kiện ra Tòa án nhân dân cấp huyện nơi có đất tranh chấp theo Điều 203 Luật Đất đai 2013. Tòa án có thẩm quyền:

• Xác định quyền sử dụng đất hợp pháp.

• Buộc trả lại phần đất bị lấn chiếm.

• Yêu cầu bồi thường thiệt hại (nếu có).

>>> Xem thêm: Tư vấn pháp lý miễn phí về các trường hợp lấn chiếm đất đai

✅ Lời khuyên để phòng tránh lấn chiếm đất ở

• Khi xây dựng cần kiểm tra kỹ ranh giới đất theo sổ đỏ.

• Nếu phát hiện hành vi lấn chiếm, cần xử lý sớm, tránh kéo dài.

• Giữ quan hệ hòa hảo với hàng xóm nhưng vẫn bảo vệ quyền lợi của mình bằng văn bản pháp lý rõ ràng.

• Chủ động làm hồ sơ, giấy tờ đất đai hợp pháp để được pháp luật bảo vệ.

>>> Xem thêm: Hợp đồng ở nhờ có cần công chứng không: Góc nhìn từ luật sư

>>> Xem thêm: Thỏa thuận phân chia di sản thừa kế có cần công chứng không?

🌟 Kết luận

Lấn chiếm đất ở không chỉ gây ảnh hưởng đến quan hệ hàng xóm, cộng đồng mà còn tiềm ẩn nhiều rủi ro pháp lý cho cả bên vi phạm lẫn người bị xâm hại. Người dân cần hiểu rõ quy định pháp luật, chủ động thu thập chứng cứ và lựa chọn đúng cách thức giải quyết để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình.

Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ

Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà

1. Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
2. Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.

Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.

• Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
• Hotline: 0966.22.7979
• Email: ccnguyenhue165@gmail.com