Văn bản công chứng bị hủy: Ai phải bồi thường thiệt hại?
Văn bản công chứng được pháp luật thừa nhận giá trị chứng cứ và giá trị thi hành. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, văn bản công chứng vẫn có thể bị Tòa án tuyên vô hiệu hoặc bị hủy. Khi đó, vấn đề được quan tâm nhiều nhất là ai phải bồi thường thiệt hại, bồi thường như thế nào và căn cứ pháp lý ra sao. Bài viết dưới đây phân tích toàn diện trách nhiệm bồi thường khi hủy văn bản công chứng theo quy định hiện hành.
1. Khi nào phát sinh trách nhiệm bồi thường khi hủy văn bản công chứng
Không phải mọi trường hợp văn bản công chứng bị hủy đều phát sinh bồi thường khi hủy văn bản công chứng. Trách nhiệm bồi thường chỉ đặt ra khi có đủ các yếu tố sau:
Văn bản công chứng bị Tòa án tuyên vô hiệu hoặc hủy;
Có thiệt hại thực tế xảy ra;
Có lỗi của chủ thể gây thiệt hại;
Có mối quan hệ nhân quả giữa hành vi vi phạm và thiệt hại.
Đây là nguyên tắc chung về trách nhiệm bồi thường thiệt hại theo pháp luật dân sự.
2. Chủ thể phải bồi thường khi văn bản công chứng bị hủy
2.1. Bồi thường khi hủy văn bản công chứng do lỗi của bên tham gia giao dịch
Nếu văn bản công chứng bị hủy do một bên:
Cung cấp giấy tờ giả;
Che giấu tình trạng pháp lý của tài sản;
Lừa dối, ép buộc khi giao kết hợp đồng;
thì chính bên có lỗi phải bồi thường thiệt hại cho bên còn lại.
Thiệt hại có thể bao gồm:
Tiền đã giao nhận;
Chi phí công chứng, chi phí đăng ký;
Thiệt hại phát sinh do không sử dụng được tài sản;
Chi phí giải quyết tranh chấp.
2.2. Trách nhiệm bồi thường của công chứng viên
Theo Luật Công chứng 2014, công chứng viên phải bồi thường nếu:
Không kiểm tra đầy đủ năng lực hành vi dân sự;
Không xác minh quyền định đoạt tài sản;
Công chứng giao dịch trái pháp luật;
Vi phạm nghiêm trọng trình tự, thủ tục công chứng.
Trong trường hợp này, tổ chức hành nghề công chứng có trách nhiệm bồi thường trước, sau đó công chứng viên hoàn trả theo quy định nội bộ.
3. Căn cứ pháp lý về bồi thường khi hủy văn bản công chứng
Việc xác định bồi thường khi hủy văn bản công chứng dựa trên các quy định:
Điều 131 Bộ luật Dân sự 2015: Hậu quả pháp lý của giao dịch dân sự vô hiệu
Điều 584 – Điều 592 Bộ luật Dân sự 2015: Trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng
Điều 38 Luật Công chứng 2014: Trách nhiệm bồi thường của tổ chức hành nghề công chứng
Điều 51 Luật Công chứng 2014: Tòa án có thẩm quyền tuyên văn bản công chứng vô hiệu
Theo đó, bên có lỗi gây thiệt hại phải hoàn trả, bồi thường và khôi phục lại tình trạng ban đầu nếu có thể.
4. Xác định mức bồi thường khi văn bản công chứng bị hủy
Mức bồi thường khi hủy văn bản công chứng được xác định trên cơ sở:
Thiệt hại thực tế và có thể chứng minh được;
Không vượt quá phạm vi lỗi của người gây thiệt hại;
Có xem xét yếu tố lỗi của bên bị thiệt hại (nếu có).
Tòa án sẽ không chấp nhận yêu cầu bồi thường mang tính suy đoán hoặc không có căn cứ chứng minh.
5. Phân biệt bồi thường và hoàn trả khi văn bản công chứng bị hủy
Cần phân biệt rõ:
Hoàn trả: các bên trả lại cho nhau những gì đã nhận;
Bồi thường: bù đắp thiệt hại phát sinh ngoài giá trị đã hoàn trả.
Không phải cứ hủy văn bản công chứng là đương nhiên được bồi thường toàn bộ thiệt hại.
>>> Xem thêm:Dịch vụ công chứng lấy ngay tại văn phòng công chứng Hà Nội
6. Tình huống minh họa thực tế
Ông A ký hợp đồng chuyển nhượng nhà đất cho bà B, hợp đồng đã được công chứng. Sau đó, Tòa án tuyên hủy văn bản công chứng do ông A bán tài sản đang thế chấp mà không được bên nhận thế chấp đồng ý.
Tòa án buộc:
Hai bên hoàn trả tiền và nhà đất cho nhau;
Ông A bồi thường cho bà B chi phí công chứng, đăng ký sang tên và thiệt hại phát sinh do không sử dụng được tài sản.
7. Lưu ý quan trọng khi yêu cầu bồi thường
Phải xác định rõ lỗi của ai dẫn đến việc hủy văn bản;
Chuẩn bị chứng cứ chứng minh thiệt hại;
Có thể yêu cầu bồi thường trong cùng vụ án hủy văn bản công chứng;
Tránh nhầm lẫn giữa yêu cầu hủy và yêu cầu bồi thường.
>>> Xem thêm: Cách kiểm tra sổ đỏ giả online giúp bạn tiết kiệm thời gian và chi phí
Kết luận
Bồi thường khi hủy văn bản công chứng không phải là hệ quả tự động, mà phụ thuộc vào lỗi, thiệt hại và mối quan hệ nhân quả. Việc xác định đúng chủ thể chịu trách nhiệm và phạm vi bồi thường giúp bảo vệ quyền lợi hợp pháp, đồng thời hạn chế rủi ro pháp lý trong các giao dịch đã được công chứng.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
