Hợp đồng ở nhờ và quyền sở hữu nhà: Ai là chủ thực sự?
Trong thực tế, nhiều người thường nhầm lẫn giữa quyền sở hữu và quyền ở nhờ. Một bên có đầy đủ quyền định đoạt tài sản, còn bên kia chỉ được sử dụng tạm thời. Khi có tranh chấp phát sinh từ hợp đồng ở nhờ, câu hỏi đặt ra là: Ai mới thực sự là chủ sở hữu căn nhà?
>>> Xem thêm: Hướng dẫn các bước công chứng hợp đồng mua bán tại văn phòng công chứng đúng pháp luật
📌 Khái niệm pháp lý về quyền sở hữu và hợp đồng ở nhờ
🔹 Quyền sở hữu nhà là gì?
Theo Điều 158 Bộ luật Dân sự 2015:
“Quyền sở hữu bao gồm quyền chiếm hữu, quyền sử dụng và quyền định đoạt đối với tài sản của chủ sở hữu theo quy định của luật.”
👉 Như vậy, người có quyền sở hữu nhà chính là chủ sở hữu hợp pháp, được Nhà nước công nhận thông qua Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà (sổ đỏ, sổ hồng).
🔹 Hợp đồng ở nhờ là gì?
Theo Điều 494 Bộ luật Dân sự 2015:
“Hợp đồng mượn tài sản là sự thỏa thuận giữa các bên, theo đó bên cho mượn giao tài sản cho bên mượn để sử dụng không phải trả tiền, sau khi hết thời hạn phải trả lại tài sản.”
👉 Hợp đồng ở nhờ là dạng đặc biệt của hợp đồng mượn tài sản, áp dụng cho việc cho phép người khác ở nhờ trong nhà mà không mất chi phí.
📌 Mối quan hệ giữa quyền sở hữu và hợp đồng ở nhờ
🔹 Chủ sở hữu vẫn là người có sổ đỏ 📜
Người ký hợp đồng ở nhờ không đồng nghĩa với việc mất đi quyền sở hữu. Người ở nhờ chỉ được sử dụng tài sản, không có quyền định đoạt (bán, tặng cho, thế chấp).
Ví dụ: Ông A là chủ sở hữu căn nhà, có sổ đỏ. Ông cho bạn là B ở nhờ bằng hợp đồng. Trong thời gian này, A vẫn có quyền bán hoặc tặng cho căn nhà, nhưng phải thông báo và có thể yêu cầu B trả nhà khi hợp đồng kết thúc.
🔹 Người ở nhờ không trở thành chủ sở hữu ❌
Dù ở trong nhà lâu năm, thậm chí sửa sang, xây dựng thêm, thì người ở nhờ vẫn không có quyền sở hữu.
Căn cứ: Điều 500 Bộ luật Dân sự 2015 – quyền sở hữu chỉ được chuyển giao qua giao dịch hợp pháp (mua bán, tặng cho, thừa kế…).
Ví dụ: Bà C cho cháu là D ở nhờ 15 năm. Sau khi bà C qua đời, con bà C vẫn có quyền yêu cầu D trả lại nhà vì D không phải là chủ sở hữu, trừ khi có di chúc hoặc thỏa thuận khác.
📌 Các tranh chấp thường gặp về hợp đồng ở nhờ và quyền sở hữu ⚖️
🔹 1. Người ở nhờ cho rằng mình có quyền sở hữu
Một số trường hợp, người ở nhờ cho rằng việc ở lâu dài, đóng góp sửa chữa đồng nghĩa với quyền sở hữu.
Tuy nhiên, theo pháp luật, quyền sở hữu không thể hình thành từ hợp đồng ở nhờ.
🔹 2. Người thừa kế và người ở nhờ mâu thuẫn
Khi chủ nhà qua đời, tài sản được chia thừa kế.
Nếu người ở nhờ không chịu rời đi, tranh chấp giữa người thừa kế và người ở nhờ sẽ phát sinh.
🔹 3. Hợp đồng ở nhờ bằng miệng, không có giấy tờ
Trường hợp này thường khó chứng minh khi có tranh chấp.
Người ở nhờ dễ bị yêu cầu rời đi ngay do không có căn cứ pháp lý rõ ràng.
📌 Lời khuyên
🔹 Đối với chủ sở hữu 🏡
✔ Luôn lập hợp đồng ở nhờ bằng văn bản, có công chứng hoặc chứng thực. ✔ Xác định rõ thời hạn ở nhờ để tránh kéo dài vô hạn. ✔ Nếu muốn chuyển nhượng, cần thông báo trước cho người ở nhờ.
🔹 Đối với người ở nhờ 🙋♂️
✔ Hiểu rõ quyền lợi chỉ dừng ở quyền sử dụng tạm thời, không phải quyền sở hữu. ✔ Nếu có mong muốn mua hoặc thừa kế, cần có hợp đồng hoặc di chúc hợp pháp. ✔ Không nên tự ý sửa chữa, cơi nới nhà khi chưa có sự đồng ý của chủ sở hữu.
Trường hợp 1: Ông E cho bạn thân ở nhờ nhà. Sau đó ông E qua đời và để lại di chúc cho con trai. Người con trai yêu cầu bạn của cha dọn đi. Tranh chấp phát sinh, nhưng Tòa án xác định quyền sở hữu thuộc con trai ông E, người ở nhờ phải rời đi.
Trường hợp 2: Bà G cho cháu gái ở nhờ, nhưng có lập di chúc để lại căn nhà cho cháu. Khi bà G mất, cháu gái trở thành chủ sở hữu hợp pháp, không còn là người ở nhờ.
Quyền sở hữu và hợp đồng ở nhờ hoàn toàn khác nhau về bản chất.
Chủ sở hữu là người đứng tên trên sổ đỏ/sổ hồng hoặc được pháp luật công nhận.
Người ở nhờ chỉ có quyền sử dụng tạm thời, không thể trở thành chủ sở hữu trừ khi có giao dịch hợp pháp.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
